– Δεν μου λες συχνά πως μ’ αγαπάς, μάλλον σου «τελείωσε»!
– Μα χρειάζεται να σου το λέω συνέχεια; Σου το δείχνω κάθε μέρα, με τις πράξεις μου.
Πρόκειται για ένα διάλογο που πιθανόν έχουμε ακούσει ή έχουμε δει να ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Μια συζήτηση που αφήνει ερωτηματικά και αμφιβολίες, μια κακή συνεννόηση που δεν οδηγεί κάπου, ενδεχομένως ένας τσακωμός ή μια σύγκρουση που συχνά μας κάνει να αναρωτιόμαστε γιατί συμβαίνει όλο αυτό και γιατί δύο άνθρωποι δεν μπορούν να συμφωνήσουν.
Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να μην αντιλαμβάνονται τα ίδια πράγματα;
Γιατί δεν εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο και γιατί δεν καταλαβαίνει ο ένας τον άλλον;
Η απάντηση έρχεται από τις νευροεπιστήμες για να καταδείξει τον διαφορετικό τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, σκεφτόμαστε και χρησιμοποιούμε τη γλώσσα.
Όλοι οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις μας για να αποκτήσουμε μια απλή επίγνωση των πληροφοριών που δεχόμαστε από τον εξωτερικό κόσμο.
Ωστόσο η αίσθηση και η αντίληψη δεν είναι ταυτόσημες έννοιες.
Μέσω της αντίληψης αποκτούμε την ικανότητα να σκεφτόμαστε και να ερμηνεύουμε τι είναι αυτό που βλέπουμε, ακούμε, νιώθουμε, γευόμαστε, μυρίζουμε, κ.ο.κ..
Κάθε άνθρωπος έχει μια δική του αισθητηριακή αντιληπτική στρατηγική, την οποία χρησιμοποιεί για να μαθαίνει, να επικοινωνεί, να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και να ερμηνεύει αυτά που συμβαίνουν.
Ο καθένας μας έχει μια μοναδικότητα στον τρόπο που επεξεργάζεται τις πληροφορίες του προκειμένου να δώσει νόημα στα ερεθίσματα που λαμβάνει από το περιβάλλον για να πάρει αποφάσεις και να λύνει τα προβλήματά του.
Μια διαφορετικότητα γιατί η αντιληπτική στρατηγική του καθενός και η γλώσσα που χρησιμοποιεί έχει καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από τις προηγούμενες γνώσεις του, από το δικό του πλαίσιο ζωής και τις συνθήκες ζωής του, από αντιληπτικές πλάνες-λανθασμένες αντιλήψεις που έχει εσωτερικεύσει.
Τα ερεθίσματα
Τα οπτικά, ηχητικά κλπ. ερεθίσματα μεταφέρονται από τα αισθητήρια όργανα μέσω του νευρικού συστήματος στον εγκέφαλο και συγκεκριμένα ο εγκεφαλικός φλοιός περιλαμβάνει -εκτός του προμετωπιαίου φλοιού- τον οπτικό φλοιό, τον κροταφικό (ακουστικό φλοιό), τον βρεγματικό (αισθητικό) και τον κινητικό.
Κάποιος που κυρίως επεξεργάζεται τις αισθήσεις του από το περιβάλλον με τον οπτικό φλοιό λέγεται οπτικός τύπος, με τον κροταφικό λέγεται ακουστικός, με τον βρεγματικό και τον κινητικό ονομάζεται κιναισθητικός τύπος.
Για παράδειγμα…
Συγκεκριμένα για το παράδειγμα μας, το πρώτο άτομο χρησιμοποιεί κυρίως την ακοή του για να αντιληφθεί και να ερμηνεύσει αυτό που συμβαίνει.
Αφού δεν εισπράττει ακουστική πληροφόρηση (πληροφόρηση κυρίως μέσω της ακοής του) γι’ αυτό για το οποίο ενδιαφέρεται και να επιβεβαιώσει ότι πράγματι ισχύει, υποθέτει πως μάλλον δεν συμβαίνει – νιώθει δηλαδή πως ότι δεν ακούει, πιθανόν δεν συμβαίνει!
Το δεύτερο άτομο, είναι ενδεχομένως ένας οπτικός τύπος του οποίου η γλώσσα περιέχει κυρίως οπτικές πληροφορίες για να παρουσιάσει την αλήθεια του, την δική του υποκειμενική πραγματικότητα, τη δική του εμπειρία. Θεωρεί επομένως πως οι φανερές του πράξεις θα έπρεπε να εκλαμβάνονται ως αποδεικτικά στοιχεία των θετικών συναισθημάτων του από τους άλλους.
Θα μπορούσε στο συγκεκριμένο παράδειγμα να υπάρχει ένα άλλο άτομο, ένας κιναισθητικός τύπος ο οποίος θα αναφέρεται σε σωματικές αισθήσεις και συναισθήματα.
«Νιώθω πως δεν μ’ αγαπάς αφού δεν με αγκαλιάζεις και δεν με χαϊδεύεις!» ο οποίος μας πληροφορεί μέσω της γλώσσας για την εσωτερική κατάσταση του σώματος του και την απουσία της ζεστασιάς που χρειάζεται για να νιώσει την αγάπη!
Γίνεται φανερό πως τα προβλήματα που προκύπτουν στην συνύπαρξη και την επικοινωνία διαφορετικών αντιληπτικών τύπων είναι πολλά.
Ενώ ένας οπτικός τύπος θα μπορούσε να παρακολουθεί για ώρες ποδόσφαιρο, ο κιναισθητικός φίλος του θα αναρωτιόταν για ποιο λόγο να παρακολουθεί και όχι να παίζει ο ίδιος. Ένας ακουστικός τύπος θα μπορούσε να παρακολουθεί συναυλίες ή να ακούει ραδιόφωνο και να το προτιμάει έναντι της τηλεόρασης γιατί οι εικόνες του αποσπούν την προσοχή.
Ένας οπτικός τύπος θα μπορούσε να διαβάζει περιοδικά με όμορφες εικόνες, ο ακουστικός να διαβάζει λογοτεχνία και ποίηση με συνοδεία κλασσικής μουσικής ενώ ο κιναισθητικός της παρέας να χορεύει ξέφρενα ή να γυμνάζεται ή να κάνει bungee jumping.
Δεν είναι τυχαίο πως η διαφήμιση, η πολιτική, η επικοινωνία, τα social media δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στην εικόνα και τις φωτογραφίες.
Οι οπτικοί τύποι είναι οι περισσότεροι, κυρίως το 80% του πληθυσμού, εξαιτίας της σπουδαιότητας που είχε στην εξελικτική διαδικασία η όραση για την επιβίωση. Οι άλλοι δύο τύποι μοιράζονται το υπόλοιπο 20%.
Αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που επιστρατεύονται επαγγελματίες και ειδικοί οι οποίοι βελτιώνουν και διορθώνουν για να επιτευχθεί η “άψογη εμφάνιση” και η τέλεια εικόνα των προσώπων που εμφανίζονται. Πρόκειται για την προπαγάνδα των όμορφων και αψεγάδιαστων εικόνων που πιστοποιούν την απροβλημάτιστη ή/ και πολυτελή ζωή που βιώνουν τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Με έναν τρόπο μας προτρέπουν να τους εμπιστευθούμε, να εμπνευστούμε και να παρακινηθούμε για να ταυτιστούμε μαζί τους.
Οι διαφορές των αντιληπτικών τύπων είναι πολλές και αποτελεί κρίσιμο παράγοντα που λαμβάνεται υπόψη και στην εκπαίδευση. Διότι με τη λειτουργία της αντίληψης ξεκινά η διαδικασία επεξεργασίας πληροφοριών και άρα η διαδικασία της μάθησης.
Σχετικά πρόσφατα άλλαξε ο τρόπος διδασκαλίας ο οποίος κατά κύριο λόγο ευνοούσε τους ακουστικούς τύπους με την παράδοση του μαθήματος και την αποστήθιση.
Έτσι άρχισαν να ενσωματώνονται στις παρουσιάσεις των μαθημάτων και οπτικά ερεθίσματα, με αποτέλεσμα να γίνεται αποδοτικότερη η διδασκαλία τουλάχιστον για την πλειοψηφία των μαθητών που είναι οπτικοί.
Οι κιναισθητικοί τύποι βρίσκουν μεγάλες δυσκολίες και αντιμετωπίζουν συχνά μαθησιακές δυσκολίες. Συχνά στρέφονται στις τέχνες, τον αθλητισμό για να ικανοποιήσουν τις σωματικές τους αισθήσεις και τα συναισθήματα τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να επικοινωνούμε σωστά και να μαθαίνουμε αποτελεσματικά αξιοποιώντας τις γνώσεις από τις νευροεπιστήμες;
Ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός (NLP) είναι η μεθοδολογία που παρέχει τεχνικές και πρακτικές για να κατανοήσουμε τι είδους αντιληπτικός τύπος είμαστε και ποια είναι εκείνη στρατηγική που χρησιμοποιούμε για να επικοινωνούμε σωστά με τον εαυτό μας και τους άλλους. Μας εκπαιδεύει για να μαθαίνουμε, ν’ αποφασίζουμε, να επιλύουμε τα θέματα που μας απασχολούν, να επιτυγχάνουμε στόχους. Αποτελεί, λοιπόν, ένα σπουδαίο εργαλείο αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης.
Οι τεχνικές του NLP αξιοποιούνται στα μαθησιακά καθήκοντα των μαθητών και σπουδαστών και στην βελτίωση της επικοινωνία; των ανθρώπων σε επαγγελματικό, οικογενειακό, κοινωνικό, προσωπικό πλαίσιο.
Για παράδειγμα, για ένα άτομο που χρησιμοποιεί τη διάταξη Visual-Auditory-Kinesthetic για να επικοινωνεί και να δομεί την εμπειρία του ή άλλου με Visual- Kinesthetic-Auditory, κ.ά.. είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να αναγνωρίζουμε τον τρόπο του για να αντιλαμβανόμαστε μέσα από τη γλώσσα που χρησιμοποιεί τι είδους αντιμετώπιση θα έχουμε απέναντι του και πώς μπορούμε να στήσουμε γέφυρες επικοινωνίας μαζί του.
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ίδια αναπαράσταση προκειμένου να δημιουργήσουμε οικειότητα, αμοιβαιότητα και κατανόηση για να οδηγηθούμε σε αποτελεσματική επικοινωνία, σε συμπεριφορές με μέγιστες αποδόσεις και επιδόσεις.
Εν κατακλείδι, το πώς αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα έχει μεγάλη σημασία. Βλέπουμε, ακούμε, νιώθουμε τον κόσμο όπως εμείς πιστεύουμε, φιλτραρισμένο μέσα από τα πρέπει μας, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, τους περιορισμούς μας.
Προκειμένου να αποκτήσουμε «πρόσβαση» και να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους άλλους αρκεί να ξεμάθουμε «παλιές» νοοτροπίες και συμπεριφορές που δεν προάγουν την ευημερία μας και να ξαναμάθουμε πως
«Κάποιος μπορεί να φωνάζει δυνατά σ’ αγαπώ, άλλος δεν χρειάζεται καν να μιλά αλλά να δείχνει και άλλος με μια σφικτή τρυφερή αγκαλιά τα έχει πει όλα!».
Μάθε για τις τεχνικές και τη μεθοδολογία NLP μέσα από ατομικές και ομαδικές συνεδρίες και άλλαξε τον τρόπο σκέψης, διαχείρισης συναισθημάτων και τον τρόπο που ενεργείς για επίτευξη των στόχων σου και υψηλή αποτελεσματικότητα.